Een tijdje geleden heb ik HSP patiënten (hoogsensitieve personen) in de praktijk gevraagd deel te nemen aan het onderzoek van Dr. Britta Laros. Inmiddels is de studie afgerond en wil ik graag met jullie de samenvatting van de studie delen. Veel plezier met lezen.
Warme groet, Anna
Ieder mens is gevoelig voor signalen uit zijn omgeving. Immers, interactie met de omgeving is een voorwaarde om zich te ontwikkelen. De mate waarin iemand gevoelig is voor signalen uit de omgeving varieert echter, sommigen zijn veel gevoeliger dan anderen. De Sensory Processing Sensitivity Theorie stelt dat er een wijde range is aan verschillen in gevoeligheid voor de omgeving, waarbij er in 20-30% van de bevolking sprake is van verhoogde gevoeligheid, oftewel hoogsensitiviteit. Deze gevoeligheid is een temperamentkenmerk dat voor ongeveer 47% erfelijk is.
Hoogsensitiviteit wordt gekenmerkt door verhoogde gevoeligheid voor het waarnemen en verwerken van zowel interne als externe stimuli. Hierdoor zijn hoogsensitieve personen zich meer bewust van subtiele prikkels, maar kunnen daardoor ook makkelijk overprikkeld worden. Daarnaast is er de bewuste of onbewuste diepere verwerking van deze prikkels die leidt tot observeren, reflecteren en nadenken over consequenties voordat ze tot actie over gaan. Een laatste kenmerk van hoogsensitiviteit is de aanwezigheid van meer intense emotionele reacties. Deze kenmerken van hoogsensitiviteit worden ook wel weergegeven met het acroniem DOES (Diepte van verwerken, Overstimulatie, Emotionele reactiviteit en Sensitiviteit voor het subtiele).
Hoewel hoogsensitiviteit in de oorspronkelijke HSP test als één factor omschreven is, geeft recenter onderzoek aan dat er daarnaast verschillende componenten zijn van hoogsensitiviteit. Deze componenten bestaan uit ten eerste de Low Sensory Treshold, de gevoeligheid voor subtiele prikkels uit de omgeving, ten tweede de Ease of Excitation, de neiging om makkelijk overprikkeld te worden door zowel interne als externe prikkels en ten derde de Aesthetic Sensitivity, het genieten van schoonheid en openstaan voor positieve ervaringen.
Omstandigheden en uitkomsten
Veel aandacht in de literatuur gaat uit naar de effecten van ongunstige omstandigheden op hoogsensitieve personen en de daarmee samenhangende negatieve uitkomsten zoals bezorgdheid, onzekerheid, somberheid, kwetsbaarheid, angst en depressie. Deze negatieve aspecten lijken met name te correleren met 2 van de 3 componenten van hoogsensitiviteit, de neiging om makkelijk overprikkeld te worden, Ease of Excitation, en de gevoeligheid voor subtiele prikkels uit de omgeving, Low Sensory Treshold.
De positieve kanten van hoogsensitiviteit zijn echter veel minder belicht en lijken voornamelijk bepaald door de 3e component van hoogsensitiviteit, Aesthetic Sensitivity.
Ons onderzoek
De doelstelling van dit onderzoek was om meer zicht te krijgen op de sterke kanten van hoogsensitiviteit zoals creativiteit en empathie en dit in relatie tot het persoonlijkheidskenmerk openheid voor ervaringen. De resultaten geven meer inzicht in deze positieve kanten van hoogsensitiviteit waardoor een meer genuanceerde kijk op dit temperamentkenmerk ontstaat Daarnaast is gebleken dat hoogsensitieve personen veel baat hebben bij informatie over hun temperamenteigenschap. Het helpt hen zichzelf beter te begrijpen, geeft hen een gevoel van herkenning en erkenning en helpt hen daarnaast ook om beter om te gaan met de negatieve aspecten van hoogsensitiviteit. Inzicht in de sterke kanten van hoogsensitiviteit helpt bovendien om deze beter in te zetten. Sterke kanten zijn immers die persoonlijke eigenschappen waarin iemand uitblinkt en die energie geven. Inzicht in en gebruik van de sterke kanten van hoogsensitieve mensen kan dan ook gepaard gaan met de energie die nodig is voor groei en (psychologisch) welbevinden.
Dit onderzoek onderzocht de volgende vraagstelling:is hoogsensitiviteit en dan met name de component Aesthetic Sensitivity geassocieerd met meer alledaagse creativiteit en empathie en laat het persoonlijkheidskenmerk openheid voor ervaringen dit nog meer tot uiting komen. Alledaagse creativiteit wordt in dit onderzoek gedefinieerd als creatieve ideeën en/of creatief gedrag (b.v. een gedicht, schilderij of muziek maken).
Methode
Procedure en onderzoeksgroep
290 personen (224 vrouwen en 66 mannen), variërend in leeftijd tussen 18 en 78 jaar(gemiddelde = 44.3 jaar,SD= 14.8) en waarvan 79% (233) hoger opgeleid (hbo/wo) was, vulden online eenmalig de vragenlijsten in over hoogsensitiviteit (HSPkort), openheid voor ervaringen (BFI), creatieve ideëen (RIBS), creatief gedrag (BICB) en empathie (BES).
Resultaten
Uit de resultaten blijkt dat hoogsensitiviteit in redelijke mate positief samenhangt met respectievelijk alledaagse creativiteit (β = .23, p< .001) en iets meer met empathie (β = .38, p < .001)..Dit betekent dat hoogsensitieve mensen over het algemeen meer alledaagse creativiteit vertonen, en meer empathisch zijn.
De Aesthetic Sensitivity component van hoogsensitiviteit hangt ook sterk positief samen met respectievelijk alledaagse creativiteit (β = .51, p < .001) en matig met empathie (β = .32, p < .001). Dit betekent dat hoogsensitieve mensen waarbij deze component Aesthetic Sensitivity, het genieten van schoonheid en openstaan voor positieve ervaringen meer aanwezig is, ook meer alledaagse creativiteit laten zien en empathischer zijn.
Daarnaast was Ease of Excitation in lichte mate negatief gecorreleerd met alledaagse creativiteit (β = -.17, p < .05) en in beperkte mate positief gecorreleerd met empathie (β = .19, p <.05). Dit houdt in dat als hoogsensitieve personen meer overprikkeld zijn, zij minder geneigd zijn tot alledaagse creativiteit, maar nog steeds empathisch zijn.
Het persoonlijkheidskenmerk openheid voor ervaringen modereerde de relatie tussen hoogsensitiviteit en alledaagse creativiteit niet (β = .02, p = .64), alsook de relatie tussen hoogsensitiviteit en empathie niet (β = .01, p = .83). Dit betekent dat als hoogsensitieve personen ook nog hoog scoorden op het persoonlijkheidskenmerk openheid voor ervaringen, dit geen toegevoegde waarde had op hun alledaagse creativiteit of empathische vermogens.
Discussie en conclusie
Deze studie had als doel mogelijke psychologische energiebronnen te identificeren in een specifieke groep van hoogsensitieve mensen. De resultaten laten zien dat hoogsensitiviteit, in het bijzonder de component het genieten van schoonheid en openstaan voor positieve ervaringen,samenhangt met alledaagse creativiteit. De gevoeligheid voor schoonheid past bij sensitiviteit voor het subtiele. Eerder onderzoek liet een samenhang zien tussen hoogsensitiviteit, en dan met name het kunnen genieten van en openstaan voor mooie en positieve dingen, en creativiteit op expert en geniaal niveau. Dit is de creativiteit die gezien wordt bij de groten der aarde zoals Van Gogh of Einstein. Onze studie laat zien dat deze relatie er ook is voor alledaagse creativiteit. De vragenlijsten die gebruikt zijn,bestrijken een breed palet aan creatieve ideeën en activiteiten die relevant kunnen zijn voor eenieder, en niet alleen implicaties hebben voor de uitzonderlijk creatieve mensen.
Dit onderzoek laat ook zien dat hoogsensitiviteit (en weer in het bijzonder de component het genieten van schoonheid en openstaan voor positieve ervaringen) samenhangt met meer empathie. Deze relatie uitte zich in eerder onderzoek als meer aandacht voor detail, betere communicatie en dieper nadenken over de innerlijke belevingswereld van anderen. In diezelfde studie waren de componenten neiging tot overprikkeling en gevoeligheid voor subtiele prikkels echter gecorreleerd met slechte sociale vaardigheden, slechte communicatie en moeite met het herkennen en beschrijven van gevoelens. Er is gesuggereerd dat de neiging om overprikkeld te raken ervoor zorgt dat hoogsensitieve personen minder goed kunnen luisteren, zich eerder afsluiten van anderen, neigen tot introversie en daardoor minder empathisch zijn. Opvallend genoeg laat het huidige onderzoek zien dat Ease of Excitation juist een positieve bijdrage levert aan empathie. Dit geeft voor het eerst een positief randje aan deze neiging tot overprikkeldheid, die over het algemeen gekoppeld wordt aan negatieve kanten van hoogsensitiviteit, en biedt mogelijkheden om de neiging tot overprikkeling te heretiketteren tot een positieve kwaliteit die gelinkt wordt aan meer empathie.
De kracht van dit onderzoek ligt er echter in dat het een genuanceerder beeld van hoogsensitiviteit schetst. Waar in de literatuur veel aandacht is besteed aan negatieve aspecten zoals de neiging tot bezorgdheid, onzekerheid, somberheid en kwetsbaarheid en negatieve uitkomsten zoals angst en depressie, laat deze studie positieve kanten zien, te weten alledaagse creativiteit en empathie.
Dit inzicht in sterke kanten kan een aandeel leveren aan een evenwichtig zelfbeeld van hoogsensitieve personen en een bron van energie zijn. Alledaagse creativiteit en empathie kunnen als het ware gezien worden als energiebronnen voor hoogsensitieve mensen om te groeien en zichzelf te ontwikkelen. Hoogsensitieve mensen kunnen doelbewust hun creatieve kant en hun empathisch vermogen inzetten om zo meer (psychologisch) welbevinden te creëren.
